مطالعات ارزيابي اثرات زيست محيطي سامانه انتقال آب از سد مخزني تنگ معشوره و شبكه‌هاي آبياري و زهكشي دشت‌هاي كوهدشت، رومشكان و طرهان

شرح سيماي پروژه

اراضي محدودة طرح شامل دشت‌هاي كوهدشت، رومشكان و طرهان با مساحت ناخالص 69175 هكتار در غرب استان لرستان و در محدودة شهرستان كوهدشت واقع گرديده و ارتفاع از سطح دريا در محدودة دشت بين رقوم‌هاي 1130 تا 1350 متر مي‌باشد. وسعت قابل توجهي از اراضي منطقه كشت ديم مي‌شوند و نياز به آب كشاورزي جهت توسعه كشت و افزايش راندمان محصولات بسيار محسوس مي‌باشد. به دليل برداشت بي‌رويه منابع آب زيرزميني براي مصارف كشاورزي، سطح آبخوان اين دشت‌ها افت زيادي داشته است. همچنين به دليل نزديكي آلاينده‌هاي نقطه‌اي (شهري) و غيرنقطه‌اي (كشاورزي) به منابع آبي اين منطقه، بررسي كيفيت رودخانه‌هاي مهم نيز نشان از كيفيت آب نامطلوب داشته و آلودگي‌هاي ميكروبي، آلي و فلزات سنگين و در مواردي آلودگي‌هاي مربوط به مواد مغذي (خصوصاً آمونيوم) مشاهده مي‌شود. در مجموع با توجه به نياز آبي براي توسعه كشاورزي و تبديل كشت ديم به كشت آبي و نيز شرايط اقليمي مناسب منطقه و پتانسيل خاك مطلوب آن، آبرساني به ميزان حدود 250 ميليون متر مكعب به اين اراضي از طريق احداث حدود 30 كيلومتر سامانه انتقال آب از محل سد تنگ معشوره تا ورودي دشت كوهدشت و نيز شبكه آبياري-زهكشي دشت‌هاي كوهدشت، رومشكان و طرهان، صورت مي‌گيرد.
هدف از اين مطالعه، ارزيابي اثرات زيست محيطي سامانه انتقال آب و شبكه آبياري-زهكشي در مرحله ساخت و بهره‌برداري و نيز ارائه راهكارهاي مناسب جهت كاهش آثار سوء زيست محيطي آن مي‌باشد.

اهداف مطالعات زيست محيطي

- اطمينان يافتن از رعايت سياست‎ها و اهداف تعيين شده در برنامه‎ها و فعاليت‌هاي يك پروژه در راستاي ضوابط، معيارها، قوانين و مقررات محيط‌زيستي
- همسو نمودن روند اجراي پروژه‎ها با اهداف توسعه پايدار و سهولت نيل به توسعه پايدار
- بهره‎برداري بهينه از منابع طبيعي با حداقل آثار سوء محيط زيستي
- به حداكثر رساندن اثرات محيط زيستي مفيد و به حداقل رساندن و در حد امكان حذف و اصلاح اثرات مخرب

اهم فعاليت ها

- تعيين محدوده مطالعات محيط فيزيكي شيميايي و بيولوژيكي ؛
- برسي وضعيت موجود فيزيكي-شيميايي، بيولوژيكي و اجتماعي-اقتصادي-فرهنگي؛
- پايش رودخانه‌هاي پذيرنده زهاب‌هاي كشاورزي در دوره يكساله جهت تدقيق وضع موجود و پيش‌بيني شرايط آتي؛
- بررسي و تحليل نتايج آزمايشات كيفي؛
- مدلسازي كيفي جهت تعيين خودپالايي رودخانه‌هاي پذيرنده؛
- پيش‌بيني و ارزيابي اثرات زيست‌محيطي طرح در دوره ساختماني و بهره‌برداري؛
- ارائه برنامه‌هاي كاهش آثار، مديريت و پايش زيست‌محيطي طرح براي مراحل اجرا و بهره‌برداري

در اين مطالعات رهيافت توصيفي بر مبناي نتايج چك ليست و ماتريس ايراني براي بررسي اثرات در محدوده مطالعاتي طرح مورد استفاده قرار گرفته است. عمده اثرات مثبت فاز ساختماني ناشي از تأمين نيروي كار است در حاليكه در فاز بهره‌برداري بيشتر اثرات بر پارامترهاي محيط اجتماعي مثبت زياد و بسيار زياد ارزيابي شده‌اند. در واقع منافع و اثرات مثبت اصلي اجراي طرح عمدتاً در فاز بهره‌برداري و اثرات منفي و موقتي مربوط به فاز ساختماني است.با توجه به اثرات مثبت قابل توجه اين طرح بر محيط اجتماعي- اقتصادي محدوده مطالعاتي و توسعه فعاليت‌هاي كشاورزي در منطقه و بهبود شرايط بيكاري و درآمد، اجراي اين طرح در ارتقاي شرايط زندگي در محدوده مطالعاتي از اهميت بسزايي برخوردار است. علاوه بر اين با توجه به دست خوردگي محدوده مطالعاتي (خصوصاً در محدوده اطراف سامانه انتقال كه با منطقه حفاظت شده سفيدكوه تطابق دارد) اجراي اين طرح اثرات منفي چنداني ندارد. همچنين اثرات توسعه فعاليت‌هاي كشاورزي بر پارامترهاي كيفيت آب رودخانه‌هاي پذيرنده زهاب‌هاي كشاورزي (پارامترهاي كيفي مرتبط با نيتروژن و فسفر شامل پارامترهاي نيترات، آمونيوم و فسفات) در دوره بهره‌برداري با استفاده از تخمين ميزان آلودگي ورودي و سپس مدل‌سازي كيفي رودخانه‌ها (مدل MIKE11) پيش‌بيني شده‌اند.