مطالعات ارزيابي زيست محيطي طرح انتقال آب از سرشاخه هاي دز به قمرود

شرح سيماي پروژه

طرح انتقال آب از سرشاخه هاي حوضه دز به قمرود به منظور تأمين نياز آب شرب دراز مدت شهرهاي قم، گلپايگان، محلات، دليجان و خمين با ظرفيت بالغ بر 120 ميليون متر مكعب در سال (حدود 4 متر مكعب در ثانيه) كه قابل افزايش به 280 ميليون متر مكعب مي‌باشد، در نظر گرفته شده است. منطقه مورد مطالعه بخشي از حوضه آبريز سرشاخه‌هاي دز (رودخانه هاي دره لكو، دره دزدان، دره دايي و انوج) در استان لرستان و بخشي از رودخانه قمرود در استان هاي اصفهان را شامل مي‌گردد. آب مورد نياز شهرهاي قم، گلپايگان، محلات، دليجان و خمين و همچنين تخصيص مقداري از آب به صنعت براي جبران روزافزون كمبود آبي شهرهايي كه از رشد جمعيت سريعي برخوردار مي‌باشند، از شاخه‌هاي دره لكو، دره دايي، دره دزدان از طريق تونل اصلي انوج به قمرود و تنظيم آن در سد كوچري واقع در 8 كيلومتري جنوب غربي شهرستان گلپايگان به ظرفيت سالانه106 × 158 متر مكعب و سپس به وسيله سيستم آبرساني تأمين خواهد گرديد. در حال حاضر نياز آبي شهرهاي مورد نظر عمدتاً از طريق منابع آب زيرزميني و سد پانزده خرداد تأمين مي‌شود. بهره‌برداري از اين منابع با توجه به رشد روزافزون جمعيت شهري بيش از امكانات و قابليت بهره‌برداري از منابع آب زيرزميني است. اين مسئله در آينده حادتر نيز خواهد شد و تخصيص مجدد منابع‌آبي به بخش‌هاي مختلف مصرف اجتناب‌ناپذير است. در اين تخصيص مي‌توان انتظار داشت كه از سهم بخش‌هاي اقتصادي بخصوص كشاورزي كاسته شده تا نياز شرب تأمين گردد. مضافاً اين‌كه برداشت بيش از ظرفيت منابع آب زيرزميني علاوه بر تحليل آبخوان، خشك شدن لايه اشباع و به تبع هجوم آب شور از كوير به طرف آبخوان و كاهش ذخيره‌سازي آن و در نهايت به خطر افتادن بقاء كانون‌هاي جمعيتي شهري را در پي خواهد داشت. با انتقال آب به منطقه طرح انتظار مي‌رود كه از كاهش سهم كشاورزي و شور شدن آبخوان ممانعت شود.

اهداف مطالعات زيست محيطي

- شناسايي شاخص هاي محيط زيستي در محدوده اثرگذار و اثر پذير طرح
- بررسي خسارات و آسيب‌هاي احتمالي اجراي طرح بر شاخص هاي محيط زيست
- پيش‌بيني روش‌ها و تمهيدات تقليل اثرات نامطلوب در مراحل ساخت و بهره برداري طرح
- ارائه برنامه مديريتي صحيح براي كنترل و پايش شاخص ها و ويژگي هاي محيط زيست

اهم فعاليت ها

- بررسي وضع موجود محيط فيزيكي، آلودگي هاي زيست محيطي، محيط طبيعي و اجتماعي؛
- پيش بيني اثرات اجرا و بهره برداري از طرح بر هر يك از محيط هاي فيزيكي-شيميايي، طبيعي و اجتماعي؛
- ارزيابي‌اثرات طرح بوسيله ماتريس ICOLD بررسي، ارزشيابي و انتخاب گزينه گرديده است؛
- ارائه راهكارهاي كاهش اثرات سوء و تدوين برنامه پايش زيست محيطي.

با توجه به گستردگي ابعاد و همچنين تنوع ماهيت پروژه هاي مربوط به طرح انتقال آب از سرشاخه هاي دز به قمرود(پروژه هاي سد و سيستم انتقال آب)، پس از بررسي و ارزيابي اثرات مختلف طرح بر ويژگي هاي زيست محيطي محدوده هاي مطالاتي و در گزينه هاي عدم اجرا و اجراي طرح، مشخص گرديد كه عدم اجراي طرح براي آينده محيط زيست منطقه مفيد نخواهد بود. مضافاً اينكه در گزينه اجرايي پروژه اثرات مثبت داراي وزن بيشتري نسبت به اثرات منفي مي باشند. شايان ذكر است كه اين اثرات بدون اعمال هرگونه تمهيدات يا راهكارهاي زيست محيطي برآورد شده‌اند. قطعاً در صورت اعمال كامل راهكارهاي كاهش اثرات، پايش و مديريت زيست محيطي تدوين شده، ميزان و وزن اثرات منفي طرح به ميزان قابل توجهي كاهش يافته و در نتيجه ميزان و بار اثرات مثبت افزايش خواهد يافت و اجراي طرح از لحاظ زيست محيطي كاملاً توجيه‌پذير و قابل توصيه خواهد بود. همچنين براي پروژه هاي مربوط به سيستم ذخيره سازي و انتقال آب طرح، پارامترهاي با اهميت شناسايي شده در مراحل مختلف مطالعاتي از جمله آب و خاك، محيط بيولوژيكي، وضعيت اجتماعي و اقتصادي مردم و آلودگي‌هاي مربوط به فاضلاب، هوا و صدا و مواد زائد جامد مدنظر قرار گرفته و راهكارهاي كاهش اثرات منفي لازم پيشنهاد گرديده است.
برنامه پايش دقيق براي اجراي دستورات و كنترل اثرات پروژه در فازهاي ساختماني و بهره‌برداري بر پارامترهاي فوق الذكر نيز تهيه و تنظيم شده است تا افراد تعليم يافته توسط دفتر زيست محيطي طرح به طور مرتب آنها را انجام داده و به كارفرما گزارش دهند. در واقع برنامه جامع مديريت زيست محيطي در راستاي كنترل، پايش و بررسي مستمر تأثيرات فعاليت‌هاي مختلف پروژه برمجموعه عناصر و مؤلفه‌هاي زيست محيطي و همچنين نظارت بر حسن انجام فعاليت‌ها و راهكارهاي پيش‌بيني شده در طرح و تخفيف اثرات منفي طرح تدوين گرديده است و با توجه به شرايط مناطق اثر گذار و اثر پذير از طرح انتقال آب، بر تكميل پرسشنامه هاي مربوطه و اجراي برنامه جامع به منظور اطلاع از مجموعه نظرات مردم متأثر از طرح و جلب همكاري و مشاركت مردم پيشنهاد و تاكيد گرديده است.