راهنماي تشخيص آثار فني ، اقتصادي و زيست محيطي و برآورد ارزش واقعي توليد برق و خدمات شبكه سراسري نيروگاههاي برق آبي از ديدگاه بنگاه داري

اهداف طرح

اين راهنما به منظور شناسايي آثار فني، اقتصادي و زيست‌محيطي نيروگاه‌هاي برقابي و استفاده بهتر از فرصت‌هاي ايجاد شده در شرايط موجود، آينده و در جريان اصلاح ساختار انگيزه‌ها از طريق حداکثر کردن فايده‌هاي مالي بخش برقابي و واحدهاي مولد آن بر اساس حداکثر کردن درآمد در سازگاري با فايده‌هاي ملي، تهيه و تدوين شده است. بديهي است انجام اين كار با استفاده از چارچوب‌هاي نظري و كاربردي، از يك سو مي‌تواند به حضور فعال‌تر اين نيروگاه‌ها در بازار برق منجر گردد و از ديگر سو امكان بهبود فرآيند مديريت مالي و مديريت دارايي‌ها و توسعة اين نيروگاه‌ها را فراهم سازد.

تاريخچه طرح

از زمان تشكيل بازار برق، همواره سئوال‌ها و ابهامات زير در ذهن متوليان و بهره‌برداران نيروگاه‌هاي برقابي مطرح بوده:

  1. آيا ساز و كار بازار قادر است با توجه به مزاياي اين نوع نيروگاه‌ها پاسخگوي هزينه‌هاي مربوط به ارائه خدمات آنها باشد؟
  2. آيا قيمت‌هاي بازاري منعكس‌كننده فايده‌هايي غير از توليد انرژي (مانند كاهش انتشار آلايند‌هاي زيست‌محيطي) نيز هستند؟
  3. اصلي‌ترين منبع يا منابع كسب درآمد توسط نيروگاه‌هاي برقابي شامل چه مواردي مي‌تواند باشد ؟
  4. دلايل كاهش استفاده ازخدمات جانبي نيروگاه‌هاي برقابي در وضع موجود چيست؟
  5. آيا نيروگاه‌هاي برقابي در چارچوب مقررات و ساختار فعلي صنعت برق قادر به دستيابي به حداكثر درآمد هستند؟
  6. از چه طريق يا طرقي مي‌توان به حداكثر درآمد در چارچوب فعلي و آيندة صنعت برق دست يافت؟

تا كنون مطالعات محدودي در سطح ملي در ارتباط با نيروگاه‌هاي برقابي انجام شده است كه در عين حال اهداف متفاوتي را به شرح زير پيگيري مي‌كرده‌اند:

-  مطالعات انجام شده با  هدف اصلي تعيين پارامترهاي محاسباتي براي تحليل اقتصادي نيروگاه‌هاي برقابي.

- تحقيق انجام شده در مورد روش‌‌هاي مختلف قيمت‌گذاري انرژي و خدمات نيروگاه‌هاي برقابي

-  مطالعه موردي دو نيروگاه بزرگ برقابي به منظور تهية مستندات هزينة تمام‌شده براي مذاكره در بازار برق.

سيماي طرح

در اين راهنما علاوه بر تكميل و به‌روز كردن داده‌ها و روش‌هاي مطالعات پيشين، با تاكيد بر ديدگاه بنگاه‌داري در صنعت برقابي، مباحث گسترده‌اي را براي پاسخگويي به سئوالات طرح شده در قسمت تاريخچه مورد بررسي قرار داده است. اهم اين مباحث شامل بررسي ساختار و ساز و كارهاي بازار برق (ملي و نمونه‌هاي بين‌المللي) جهت پاسخ به سئوال‌هاي يك و دو ، بررسي يك دوره از درآمدهاي نيروگاه‌هاي برقابي به تفكيك اقلام مختلف براي پاسخ به سئوال‌هاي سه و چهار، ارائه روش‌هاي ارزش‌گذاري و پرداخت بابت كاهش اثرات منفي زيست‌محيطي توليد برق، شناسايي دقيق و معرفي مراكز هزينه در نيروگاه‌هاي برقابي در زمينة توليد انرژي و خدمات جانبي، ارائة روشي براي برآورد هزينة تمام‌شدة توليد انرژي و خدمات جانبي، و نهايتاً ارائه استراتژي مناسب نحوة قيمت‌دهي براي مشاركت فعال تر نيروگاه‌هاي برقابي در بازار برق جهت پاسخ به سوالهاي پنج و شش.

اهم اقدامات انجام شده در اين طرح

- شناسايي و تبيين خدمات نيروگاه‌هاي برقابي و ويژگي هاي آن

- بررسي اجمالي ارزش برق

- بررسي ساختار و برآورد هزينه‌هاي توليد برق به تفكيك هزينة خصوصي و آثار خارجي نيروگاه‌هاي برقابي

- بررسي ساختار و ساز و كار بازار برق ايران و چند نمونه در جهان (به تفكيك بازارهاي انرژي و خدمات جانبي)

- تدوين راهنماي نحوه تشخيص، برآورد و تبديل آثار نيروگاه‌هاي برقابي به درآمد مالي

خلاصه نتايج بدست آمده

- بررسي ساختار كلي بازارهاي برق به طور عام شامل مشاركت‌كنندگان، بسترهاي مبادله، مدل‌ها و نحوة شكل‌گيري قيمت برق در آنها

- بررسي بازار برق ايران و همچنين ساير بازارهاي برق اشاره شده در شرح خدمات به تفكيك تاريخچه، ساختار و مباني شكل‌گيري قيمت

- بررسي انواع خدمات جانبي و نحوه تامين و پرداخت بازارها به اين خدمات

- بررسي انواع سازوكارهاي حمايتي، نحوة استفاده از اين ساز و كارها و فرآيند اجرايي شدن آن در نيروگاه‌هاي تجديدپذير (شامل نيروگاه‌هاي برقابي) با هدف دروني‌كردن آثار زيست محيطي در بازارهاي منتخب