مشاور در بررسي‌هاي جمعيتي، جامعه‌شناختي، اقتصادي ، خسارت مخزن و همچنين نظام‌هاي بهره‌برداري كشاورزي طرح گيوي كار را با شناسايي وضعيت موجود، روند تحولات آغاز كرده و سپس به شناسايي امكانات و محدوديت‌هاي موضوع مورد بررسي در ارتباط با طرح توسعه پرداخته است. سپس نسبت به ارائه پيشنهادهاي اجرايي مناسب در زمينه‌هاي يكپارچه‌سازي و تملك اراضي، مشاركت مالي، توانمندسازي و آموزش كشاورزان اقدام نموده است

محدوده مورد مطالعه در چارچوب طرح‌هاي مختلف مطالعاتي و عمراني, توسط مهندسين مشاور مختلف بطور موردي, بررسي شده است. در اين راستا مي‌توان به مطالعات طرح جامع آب كشور كه توسط مهندسين مشاور جاماب انجام شده است اشاره نمود. مهندسين مشاور آشناب نيز در قالب مطالعات طرحهاي كوچك تامين آب, مطالعه‌اي را به منظور بررسي پتانسيل احداث سد بر روي رودخانه گيوي به انجام رسانيده است. مطالعات فاز شناخت طرح سد مخزني و شبكه آبياري و زهكشي گيوي نيز توسط مهندسين مشاور مهاب قدس انجام يافته و گزارش‌هاي آن در سال 1375 به كارفرماي محترم ارائه و تصويب شده است. همچنين مطالعات مرحله اول در سال 1379 بوسيله اين مهندسين مشاور به اتمام رسيده و عليرغم تصويب آن، بنابه دستور كارفرماي محترم طرح، گزارش موردي در رابطه با گزينه‌هاي مختلف طرح توسعه در سال 1380 توسط اين مهندسين مشاور تهيه و به تصويب رسيد. مطالعات مرحله دوم طرح سيستم انتقال و شبكه آبياري و زهكشي گيوي توسط كارفرماي محترم (شركت آب منطقه‌اي آذربايجان شرقي و اردبيل) در ارديبهشت ماه سال 1380 به شركت مهندسي مشاور مهاب قدس ابلاغ شده است. عليرغم تصويب مطالعات مرحله اول, كارفرماي محترم طرح خواستار بررسي گزينه‌هاي ديگري در ابتداي مطالعات مرحله دوم گرديد كه منجر به تغييرات قابل توجهي در سيماي طرح گرديد. پس از آن، بحث مربوط به مطالعات اراضي توسعه جديد موسوم به مثلث گيوي، تعيين تكليف وضعيت اراضي مربوط به سد سنگ آباد و مخصوصا مطالعات تناسب كيفي اراضي از ديدگاه آبياري تحت فشار مطالعات را دچار وقفه طولاني نمود. در اين محدوده علاوه بر مطالعات سد و شبكه آبياري و زهكشي گيوي، مطالعات زيست محيطي و اجتماعي نيز انجام شده است. مطالعات ارزيابي اثرات زيست‌محيطي سد گيوي دي ماه 1383 توسط مهندسين مشاور مهاب‌قدس انجام شده كه بخشي از آن به ارزيابي محيط اجتماعي پروژه اختصاص يافته است. همچنين مطالعات اقتصادي - اجتماعي مشاركت‌هاي مردمي طرح شبكه‌ آبياري و زهكشي گيوي در سال 1382به مهندسين مشاور مهاب‌قدس ابلاغ گرديد و نتايج آن در سال 1385 به كارفرماي محترم ارائه گرديد. در سال 1390 بر اساس درخواست كارفرما با توجه به رويكردها و روش‌هاي نوين مطالعات اجتماعي كه با نگرشي مشاركت مدار و مساله محور و كاربردي به طرح هاي توسعه مي‌پردازد و همچنين تجارب مطالعات جديد در ديگر طرح‌ها و مطالعات اجتماعي خاتمه يافته، مقرر گرديده مطالعات اجتماعي شبكه اصلي گيوي با رويكردهاي جديد مورد بازنگري قرار گيرد. علاوه بر اين مطالعات اجتماعي اراضي توسعه جديد (مثلث گيوي و لمعه دشت) نيز انجام شود. از اينرو قرارداد مطالعات اجتماعي شبكه‌هاي آبياري و زهكشي گيوي پس تبادل نظر هاي كارشناسي و مديريتي گسترده در خصوص شرح خدمات طرح، ميان كارفرما و مشاوردر تاريخ 25/03/91 ميان شركت سهامي آب منطقه‌اي اردبيل و شركت مهندسي مشاور مهاب قدس منعقد گرديد.

سد مخزني گيوي در محور چالگر بر روي رودخانه گيوي پيش‌بيني شده است كه علاوه بر تامين آب شرب و كشاورزي دره گيوي، نياز كشاورزي اراضي توسعه و بهبود حوزه سنگورچاي را نيز تامين مي‌نمايد. در بالادست اين سد مخزني، سدبفراجرد واقع شده كه اثرات ساخت آن برروي آب ورودي به مخزن سد گيوي مدنظر قرار گرفته است. اراضي محدوده طرح جهت سهولت بهره‌برداري و توزيع آب و سرمايه‌گذاري مطلوب و با توجه به مالكيت اراضي هر روستا به يك واحد عمراني تقسيم‌بندي شده است. براي انتقال آب تنظيم شده از سد مخزني به واحدهاي مختلف عمراني دشت گيوي از سيستم انتقال تحت فشار (خط لوله) استفاده شده است. رقوم حداقل و حداكثر سطح آب در مخزن سد به ترتيب برابر با 1515 و 1555 مي‌باشد. سيستم انتقال شامل خط لوله فولادي به قطر 2000 ميليمتر به طول 7 كيلومتر بوده و در شمال روستاي گيوي بالا، لوله اصلي را تغذيه مي‌كند. همچنين يك آبگير به منظور انتقال آب به اراضي مثلث گيوي پيش‌بيني شده است.در طرح شبكه آبياري و زهكشي گيوي اراضي توسعه شامل اراضي بالادست و پائين‌دست لوله اصلي تا محدوده اراضي بهبود رودخانه سنگورچاي مي‌باشد و 5825 هكتار خالص از اراضي را تحت پوشش قرار مي‌دهد. با توجه به اينكه آب اراضي بهبود رودخانه سنگورچاي توسط سد سنگ‌آباد تامين خواهد شد بنابراين اين محدوده از پاياب سد گيوي خارج و آب تخصيص يافته آن براي اراضي مثلث گيوي در نظر گرفته شده است. مساحت اراضي طرح توسعه دشت گيوي 5850 هكتار خالص مي‌باشد كه از دو بخش اراضي زراعي و اراضي باغي تشكيل يافته است. طرح توسعه گيوي از 14 واحد عمراني تشكيل شده است كه هر يك از اراضي تحت پوشش يك روستا بصورت مجزا مي‌باشد. در مطالعات مرحله دوم الگوهاي زراعي و باغ براي اراضي توسعه طراحي شده است كه با توجه به نقشه‌هاي تناسب كيفي اراضي و شرايط توپوگرافي و در نظر گرفتن ملاحظات فني و اقتصادي و اجتماعي و تدقيق نهايي سيماي شبكه 49 درصد اراضي به الگوي كشت زراعي و 51 درصد اراضي به باغات، اختصاص داده شده است. از آنجائيكه مقرر گرديده حجم آب مورد نياز اراضي بهبود حاشيه رودخانه سنگورچاي به ميزان 65/9 ميليون مترمكعب از محل سد خاكي سنگ‌آباد تامين شود با پيشنهاد كارفرماي محترم تصميم گرفته شد اراضي حد فاصل دو رودخانه گيوي و سنگورچاي و محور گيوي- فيروزآباد كه مثلث گيوي نام‌گذاري شده است، جايگزين اراضي مذكور گردد. بدين ترتيب محدوده جديدي بنام مثلث گيوي در سطحي حدود 2000 هكتار (خالص) به اراضي توسعه سد گيوي افزوده شده است. با توجه به وضعيت توپوگرافي و مطالعات خاكشناسي انجام شده توسط مهندسين مشاور مهاب قدس و ارسال گزارش آن در آبان ماه 1386 و بررسي‌هاي فني براي اين اراضي 70 درصد الگوي باغات و 30 درصد الگوي زراعي پيشنهاد گرديده است. جهت انتقال آب تنظيم شده به ميزان 5/12 ميليون مترمكعب از محل سد مخزني به اراضي مثلث گيوي پس از بازديد و بررسي‌هاي انجام شده انشعابي در پائين دست شهر گيوي بالا، بر روي سيستم انتقال با ظرفيت 1462 ليتر در ثانيه در نظر گرفته شده است.

در ضرورت انجام اين مطالعات مي‌توان به برنامه‌هاي توسعه كشور اشاره كرد. در برنامه اول و دوم توسعه، ضرورت تبديل كشاورزي سنتي به كشاورزي نوين و سودآور و پايدار به عنوان يكي از راهكارهاي اساسي توسعه كشاورزي مورد توجه قرار گرفته است. عدم وجود تجربه كشت آبي با استفاده از شبكه‌هاي آبياري (مدرن) و در كنار آن ضرورت توزيع مناسب و افزايش بازدهي آب در شبكه‌هاي جديد آبياري و معضل مديريت دولتي و در كنار آن پائين بودن سطح اطلاعات و مهارت‌هاي حرفه‌اي‌ نيروي انساني و در نتيجه مشكل استفاده كارآمد و صحيح از روش‌ها و فنون و ابزار و ماشين‌آلات نوين كشاورزي در بهره‌برداري از منابع آب و خاك، از موانع ساختاري و نرم افزاري عمده بر سر راه توسعه كشاورزي است كه ضرورت ايجاد نظام‌هاي بهره‌برداري نوين و مناسب را ايجاب مي‌كند.

ويژگي‌هاي جمعيت و نيروي انساني - ويژگي‌هاي نظام بهره‌برداري - يژگي‌هاي جامعه‌شناختي، اقتصادي و مشاركت بهره‌برداران - گزينه‌هاي اقدام - مطالعات خسارت مخزن

اجزاي اصلي طرح در دشت گيوي به اين شرح است: - سد مخزني گيوي و تأسيسات وابسته. - سيستم انتقال مستقيم آب از سد مخزني. - شبكه اصلي آبياري و زهكشي - ايستگاه‌هاي پمپاژ همراه با ابنيه فني مربوط به آن.

هدف اصلي از انجام مطالعات اجتماعي در محدوده طرح، افزايش اثربخشي طرح از طريق اعمال ابعاد اجتماعي در طراحي‌ها و كاهش مقاومت‌‌هاو افزايش همراهي اجتماعي و ايجاد هماهنگي ميان ذيمدخلان دولتي در جهت اجراي طرح و جلب مشاركت بهره‌‌برداران (ذينفعان) در تامين هزينه هاي ساخت و پذيرش مسئوليت‌هاي نگهداري و بهره‌برداري از شبكه‌هاي فرعي در قالب تشكل‌هاي آببران در راستاي سياست‌هاي انتقال مديريت شبكه هاي آبياري به آببران و بهبود و توسعه نظام‌هاي بهره‌برداري كشاورزي است. در اين راستا مطالعات اجتماعي به دنبال شناسايي ذيمدخلان و بويژه بهره‌مندان از طرح و جوامع محلي متأثر و شناسايي ديدگاه‌ها و طرز تلقي آنها نسبت به طرح، شناسايي ساختار قدرت و نهادهاي رسمي و غيررسمي، وضعيت همياري‌هاي اجتماعي و پيشينه مشاركت در طرح هاي عمراني دولتي و موانع و امكانات تحقق آن، پيشنهاد نظام‌هاي بهره‌برداري كشاورزي متناسب با الزامات طرح و سياست‌هاي ذيمدخلان دولتي، پيشنهاد ايجاد يا تقويت تشكل‌‌هاي آببران و تدوين برنامه هاي توانمندسازي آنها و سرانجام ايفاي نقش تسهيلگري با هدف انتقال نظرات ذيمدخلان به يكديگر در راستاي دستيابي به تفاهم و اشتراك نظر و در نهايت هرچه مقبول‌‌تر و سودمندتر ساختن طرح است.

به منظور جمع‌آوري اطلاعات مورد نياز، تلفيقي از تكنيك‌‌‌هاي كمي و كيفي بكار گرفته مي‌شود. استفاده از تكنيك‌هاي كمي و كيفي در اين طرح، در قالب بررسي‌هاي ستادي به منظور استخراج اطلاعات از تحقيقات پيشين و مدارك و اسناد قانوني موجود، گردآوري داده‌ها و اطلاعات مورد نياز از منابع رسمي مانند سازمان‌ها صورت مي‌گيرد. بررسي‌هاي ميداني به منظور دستيابي به اطلاعات در سطوح محلي است. فنون و ابزار گردآوري اطلاعات در اين طرح شامل پرسشنامه، مشاهده، مصاحبه، گشت و گفت، بحث‌هاي متمركز گروهي و برگزاري كارگاه‌هاي توجيهي و مشورتي با بهره‌برداران و مسئولين اداري است. در واقع گزارش حاضر بر مبناي تحليل ثانويه (secondary analysis) اطلاعات و داده‌هاي پيشين است. ابتدا توصيف دقيقي از ملاحظات جمعيتي، جامعه‌شناختي، نظام بهره‌برداري و... جوامع واقع در محدوده طرح ارائه شده و سپس ملاحظات اجتماعي موثر بر طرح مورد بررسي قرار گرفته است. در اين مرحله به جمع‌بندي از محدوديت‌ها و موانع اجتماعي اجراي طرح، تبين آنها و ارائه راهكارهاي اجرايي و به عبارتي معرفي گزينه‌هاي اقدام پرداخته مي‌شود. تحليل نتايج مطالعات اجتماعي وضع موجود، شناسايي مشكلات مهم موثر بر اجراي طرح و اولويت‌بندي آنها گام مهمي براي ارائه برنامه عملياتي در جهت كاهش موانع اجتماعي اجرا و بهره‌برداري از طرح محسوب مي‌گردد كه در اين مطالعات مورد توجه قرار گرفته است.

مهمترين نتايج مطالعات اجتماعي طرح گيوي بشرح زير است: - براساس بررسي‌هاي انجام گرفته، مشاور شركت‌هاي تعاوني توليد روستايي را براي بهره‌برداري از منابع آب وخاك در شرايط توسعه و به دليل سازگاري با سياست‌هاي بخش كشاورزي و برخورداري از حمايت‌هاي قانوني و مالي و فني دولتي، بعنوان نظام بهره‌برداري مناسب از طرح كه در عين حال هم وظايف بهره‌برداري از شبكه آبياري و زهكشي را بر عهده خواهد داشت و هم برنامه توسعه كشاورزي را به پيش خواهد برد، مناسب‌ترين گزينه مي‌پندارد. - ايجاد كميته يا كارگروه هماهنگي طرح گيوي به منظور همسو نمودن و هماهنگ‌سازي سياست‌ها و اقدامات توسعه اي ساير ذيمدخلان منطقه با طرح شبكه آبياري گيوي و در صورت لزوم انطباق طرح گيوي با اقدامات انجام شده تاكنون است. از جمله اين هماهنگي‌ها اتخاذ رويه‌هاي يكسان در خصوص مشاركت مالي، آزادسازي اراضي مورد نياز طرح، نقش بهره‌برداران در خصوص مديريت بهره‌برداري از تاسيسات آبي و وظايف قابل واگذاري به تشكل‌هاي ذينفعان، شكل و قالب حقوقي تشكل‌هاي آببران، رويه‌هاي تقاضا و تحويل آب، محاسبه و وصول آب‌بهاء، الگوي كشت، يكجاكشتي، يكپارچه‌سازي اراضي، تدوين و اجراي برنامه‌هاي توانمندسازي و... است. - بر اساس بررسي‌هاي انجام شده به نظر مي‌رسد شركت‌هاي تعاوني روستايي موجود در منطقه(در صورت تغيير قالب حقوقي و تبديل شدن به شركت تعاوني توليد روستايي) به عنوان ساز و كار تشكيلاتي مناسب براي سازماندهي آب بران و انجام امور مربوط به مديريت بهره‌برداري و نگهداري از شبكه‌هاي آبياري توسط آنها به علت انطباق با آرايش شبكه، داشتن مقياس مناسب از نظر وسعت و اعضاء، انطباق با قانون حداقل وسعت اراضي، توجه به مرزهاي سياسي-اداري (شهرستان)، همسوئي با سياست‌هاي ذيمدخلان اصلي طرح (شركت آب منطقه‌اي و سازمان جهادكشاورزي اردبيل)، پيوستگي اراضي و از همه مهمتر وجود ظرفيت‌هاي كه هم‌اكنون در اختيار دارد مناسب باشد. اين شركت‌ها هم‌اكنون داراي ساختار رسمي و حقوقي، دفتر كار در مركز شركت و در برخي موارد نمايندگي و شعبه در برخي روستاها، هيئت مديره و مديرعامل مي‌باشند. بسياري از بهره‌برداران محدوده شبكه آبياري گيوي در اين شركت‌ها عضو مي باشند. موضوع ديگر اين است كه به علت عدم توجيه اقتصادي و وجود موانع قانوني ايجاد تشكل‌ها در سطح روستا عليرغم تمايل بهره‌بردارن مناسب تشخيص داده نشده و ادغام و تركيب روستاها براي ايجاد تشكل‌ها اجتناب‌ناپذير بوده است. طبق بررسي‌هاي انجام شده هرگونه دسته‌بندي جديد و ادغام روستاها براي ايجاد تشكل‌ها با چالش اجتماعي جدي مواجه خواهد شد. زيرا هيچكدام از روستاها حاضر به همكاري با روستاهاي مجاور در قالب تشكل‌هاي جديد نخواهند بود. قالب محدوده‌هاي تحت پوشش تعاوني‌هاي روستايي با توجه به قدمتي طولاني كه دارند در ميان اهالي روستاهاي منطقه طرح كمابيش جا افتاده و مورد پذيرش قرار دارند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه اكثريت مديران عامل اين تعاوني‌ها به علت تضعيف فعاليت‌هاي كنوني آنها تمايل و آمادگي زيادي براي قبول مسئوليت بهره‌برداري و نگهداري شبكه دارند. اما تعاوني هاي موجود براي بر عهده گرفتن نقش و مسئوليت تازه، بايستي علاوه بر كسب آموزشهاي لازم و انجام تغييرات ضرور بويژه تغيير در اساسنامه به تعاوني توليد روستايي، براساس اطلاعات كاداستر نسبت به شناسايي اعضا تحت پوشش و عضو گيري اعضاي خود و برگزاري انتخابات براي تعيين اعضاي جديد هيات مديره و مدير عامل و تصويب تغييرات اساسنامه جديد توسط مجمع عمومي اقدام نمايند. ذكر اين نكته ضروري است بر اساس قوانين موجود و همچنين بررسي نظرات ذيمدخلان طرح بويژه سازمان تعاون روستايي استان اردبيل تغيير ساختار حقوقي تعاوني‌هاي روستايي به تعاوني هاي توليد روستايي امكانپذير است. پيشنهاد اين مشاور تشكيل تعاوني‌هاي توليد روستايي در محدوده تحت پوشش همين شركت‌هاي تعاوني‌ روستايي چه در قالب بازتوليد تعاوني‌هاي روستايي و چه بصورت ايجاد تعاوني‌هاي توليد جديدالتاسيس است.